نحوه محاسبه راه همسنگ

تعریف راه همسنگ :

بمنظور توزیع یکنواخت بودجه ، امکانات ، نیروی انسانی ، ماشین آلات در سطح ادارات کشور ضرایبی بنام (( ضرایب همسنگ)) تعریف شده ، این ضرایب انواع راههای تحت پوشش وزارت راه با وجود طبقه بندی های مختلف به راه معادل یا راه همسنگ تبدیل میکنند.

راه همسنگ مبنا ، یک راه اصلی که دارای عرض کلی ۱۱ متر شامل ۷.۳۰ متر سواره رو و ۱.۸۵*۲ متر شانه با رویه آسفالته گرم واقع در دشت و محیط و شرایط آب و هوایی معتدل گرم می باشد.

محاسبه راه همسنگ به جهت امکان مقایسه ، توزیع منابع مالی ، توزیع نیروی انسانی و توزیع ماشین آلات برای مدیران این حوزه بسیار حائز اهمیت است .

انواع راهها :

در زیر به تعریف انواع راه بر اساس نشریه ۴۱۵ طرح هندسی راهها می پردازیم .

سواره رو:
آن بخش از کف راه که براى عبور وسایل نقلیه اختصاص داده شده است.
خط عبور:
بخشى از سواره رو که در طول مسیر، به عبور یک ستون از وسایل نقلیه اختصاص می یابد.
شانه راه :
آن بخش از کف راه که براى توقف اضطرارى وسایل نقلیه اختصاص داده شده است و ممکن است با توجه به نوع راه آسفالته یا شنی باشد.

آزادراه : Freeway

راهی با حداقل چهار خط عبور (دو خط عبور در هر طرف) که مسیرهاى رفت و برگشت از هم جدا، دو طرف آن محصور و بدون تقاطع ۱بوده و در آن دسترسی با کنترل کامل است. عبور پیاده، دوچرخه، سایر وسایل نقلیه غیرموتورى و در موردهایى عبور تمام یا بخشى از وسایل نقلیه تجارى ممنوع است

– آزادراهها و بزرگراهها باید حداقل دو خط عبور، برای هر جهت حرکت داشته باشند. عرض یک خط برای قسمتهای مستقیم مسیر آزادراهها و بزرگراهها، ۳.۶۵متر است

بزرگراه : Highway

مانند آزادراه، ولى امکان ایجاد تقاطع و دسترسى در آن به طور محدود وجود دارد

راه اصلی

راه اصلی درجه یک با یکی از عملکردهای ذیل:
الف- جزئی از شبکه راههای ملی است.
ب- ایجادکننده دهلیز سفرهای عبوری از کشور و داخل کشور است.
ج- ارتباط بین مراکز استانها و یا مراکز استانها با شهرهای بزرگ داخل استان را برقرار میکند.
با دو یا چند خط عبور که میتواند مسیرهای رفت و برگشت آن از هم جدا شده باشد

راههای اصلی درجه یک در هر جهت حرکت، دارای یک خط ترافیک عبوری یا بیشتر میباشند. حداقل عرض یک خط، ۳.۵متر است. عرض مطلوب یک خط عبور در راههای اصلی درجه یک، ۳.۶۵متر است

راه اصلی درجه دو با یکی از عملکردهای ذیل:
الف- ارتباط بین شهرهای داخل استان را تأمین میکند.
ب- جزئی از شبکه راههای استانی و بین شهری است.
ج- ایجادکننده دهلیز سفرهای مهم داخل استانی است.
با دو خط عبور که تعداد خطوط آن در برخی موارد میتواند بیشتر باشد

تعداد خطوط و عرض سواره رو در راههای اصلی بر اساس میزان تردد و سرعت طرح :

راههای اصلی درجه دو در هر جهت حرکت، دارای یک خط ترافیک عبوری یا گاهی بیشتر میباشند.عرض مطلوب سواره رو در راههای اصلی درجه دوی دو خطه، مطابق جدول (۶-۱) است. برای راههای اصلی درجه دوی چند خطه، حداقل عرض هر خط، برابر ۳/۵متر است.

حداقل عرض سواره رو _۱ (متر) برای احجام طرح مشخص شده (وسیله نقلیه در روز)

راه فرعی

راه فرعی درجه یک با یکی از عملکردهای ذیل:
با دو خط عبور است
الف- تأمین کننده دسترسی به شبکه راههای استانی است.
ب- ارتباط بین مولدهای ترافیکی مهم در یک استان مانند پالایشگاهها، نیروگاهها، مراکز و شهرکهای صنعتی، مراکز
کشاورزی، مراکز آموزشی را برقرار یا آنها را به شهرها نزدیکتر میکند.
ج- ارتباط بین یک بخش یا دهستان یا چندین روستا را به راه با طبقه بندی بالاتر یا به شهر برقرار میکند.
د- ترافیک راههای با طبقه بندی پایین را جمع و به راههای با طبقه بندی بالاتر منتقل میکند.

راه فرعی درجه دو با یکی از عملکردهای ذیل:
با دو خط عبور است.
الف- ارتباط بین روستاها را با یکدیگر برقرار میکند.
ب- ارتباط بین روستاها با راههای با طبقه بالاتر را فراهم میآورد.
ج- ارتباط بین مولدهای ترافیکی محلی کوچک مانند مراکز صنعتی، مراکز تفریحی برونشهری در حاشیه شهرهای کوچک،پارکهای جنگلی و… را برقرار میکند.

راه فرعی درجه سه با یکی از عملکردهای ذیل:
با دو یا یک خط عبور است .
الف- ارتباط بین روستاهای کوچک را با یکدیگر یا با راههای با طبقهبندی بالاتر برقرار میکند.
ب- دسترسی به زمینهای مجاور شبکه راههای با درجه بالاتر را تأمین میکند.
ج- ارتباط بین مناطق روستایی با زمینهای مجاور را فراهم میکند

تعداد خطوط و عرض سواره رو در راههای فرعی بر اساس میزان تردد و سرعت طرح :

راههای فرعی درجه یک و دو، دو خطه میباشند. عرض مطلوب سواره رو، مطابق جدول(۶-۲) است.

حداقل عرض سواره رو _۱ (متر) برای احجام طرح مشخص شده (وسیله نقلیه در روز)

– راههای فرعی درجه سه، یک یا دو خطه میباشند. عرض مطلوب سواره رو در راههای دسترسی دو خطه، مطابق جدول (۶-۳) است. برای راههای فرعی درجه سه یک خطه، حداقل عرض سواره رو ۴متر است.

حداقل عرض سواره رو _۱ (متر) برای احجام طرح مشخص شده (وسیله نقلیه در روز)

ضرایب تبدیل

۱-ضرایب تبدیل با توجه به نوع راه :

۲-ضرایب تبدیل با توجه به توپوگرافی منطقه :

راه هموار (دشتی):

زمین محدوده عبور راه، هموار (دشت) بوده و شیب خط بزرگترین شیب زمین محدوده عبور و شیب طولى راه، حداکثر به ۳درصد میرسد. راه داراى خاکریزهایى به بلندى تا ۲.۵متر و گاهى برشهاى کم عمق می باشد.

راه تپه ماهوری :

زمین محدوده عبور، پستى و بلندى ملایمى داشته و خط بزرگترین شیب زمین، عموماً داراى شیب ۳تا ۷درصد است. بلندى خاکریزها گاهى از ۲.۵متر نیز بیشتر و عمق برشها معمولاً کمتر از ۹متر است. شیب طولى راه، عموماً از حداکثر مجاز کمتر است

راه کوهستانی :

راه از دامنه کوه، تپه هاى بلند و درههاى گود میگذرد و گاهى داراى برشهاى عمیق و پلهاى بزرگ یا خاکریزهاى بلند است. خط بزرگترین شیب زمین، دارای شیب بیش از ۷درصد است. شیب طولى راه، در موردهاى متعدد و در طولهاى قابل ملاحظه، به حداکثر مجاز میرسد.

۳-ضرایب تبدیل با توجه به آب و هوای منطقه:

۴-ضرایب تبدیل نقاط مرتفع(بالاتر از سطح دریا)

۵-ضرایب تبدیل با توجه به نوع رویه:

۶-ضرایب تبدیل جبران تاخیر در اجرای روکش آسفالت مجدد:

برای جبران هزینه ها و حجم عملیات اضافی در راههایی که از بهره برداری آن بیش از حد تعیین شده گذشته باشد به ازا هر سال تاخیر در روکش آسفالت معادل یکصدم ضریب (۰.۰۱) جبران تاخیر در روکش آسفالت اضافه شود.

۷- ضرایب تبدیل با توجه به میزان ترافیک کلی :

AADT : مخفف Average Annual Daily Traffic
متوسط سالیانه حجم ترافیک روزانه
از حجم کل ترافیک عبوری از قطعه یا نقطه معین یک راه در یکسال که تقسیم بر ۳۶۵ روز شود این اعداد به دست می آید.

برای تبدیل انواع خودروها به خودرو معادل سواری از ضرایب زیر استفاده میشود.

۸-ضرایب تبدیل ترافیک بیش از حد اشباع:

ضریب ترافیک اشباع=۰.۰۰۰۰۴ * (ترافیک اشباع – ترافیک واقعی) +ضریب تبدیل تا ۱۰۰۰۰(۱.۱۴)

۹- ضریب تبدیل راههای ترانزیتی:

برای راههای ترانزیتی معادل ۱.۱ اضافه گردد.

۱۰- ضریب تبدیل منطقه های دارای وزش ماسه بادی

طول(Km) منطقه ای که دارای وزش ماسه بادی می باشد را در عدد ۰.۱۵ ضرب میکنیم.یا به عبارتی برای این مناطق به ازا هر کیلومتر معادل ۰.۱۵ کیلومتر به طول محور اضافه میگردد.

۱۱-ضریب تبدیل تونلها

طول(Km) تونل ضربدر ۲۰ می شود یا به عبارتی برای تونلها ۲۰ برابر طول واقعی آنها به طول راه اضافه شود.

۱۲- ضریب تبدیل پلهای بزرگ با دهانه بیش از ۲۰ متر

طول(Km) دهانه های بیش از بیست متر ضربدر ۲۰ می شود یا به عبارتی برای پلهای با دهانه بیش از ۲۰ متر به ازا هر متر اضافه معادل ۲۰ متر به طول محور اضافه گردد.

۱۳-ضریب تبدیل گردنه های برفگیر

طول(Km) گردنه هایی برفگیر محور را در عدد ۰.۲ ضرب میکنیم یا به عبارتی برای گردنه های برفگیر به ازا هر کیلومتر معادل ۰.۲ کیلومتر به طول محور اضافه میگردد..

۱۴-ضریب تبدیل منطقه ای :

ضریب منطقه ای در بخش راه و باند سازمان مدیریت و برنامه ریزی برای هر شهرستان مشخص شده است که می توان از سایت نظام فنی و اجرایی که به صورت نقشه ارائه شده است دانلود و ضریب را استخراج نمود. به عنوان مثال ضریب منطقه ای شهرستان سبزوار بخش رود آب ۱.۱۲ می باشد.

۱۵- ضریب تبدیل پراکندگی راههای روستایی :

ضریب معادل ۱.۱۵ به راههای روستایی و دسترسی فرعی منظور شود.

مثال محاسبه برخی از ضرایب راه همسنگ:

هر گونه کپی برداری و باز نشر مطلب فقط با ذکر منبع مجاز می باشد

نوشته نحوه محاسبه راه همسنگ اولین بار در راهدار. پدیدار شد.